Takviye edici gıda ürünlerinin piyasa fiyatının üzerinde satıldığı iddiasıyla eczacı odası ve teb meslekten men yani süreli sanat icrasından men cezası verebilir mi?

Eczacı Odası Onur Kurulları ve Türk Eczacıları Birliği Haysiyet Divanları takviye edici gıda ürünlere ilaç diyerek eczacılar hakkında “piyasa fiyatının üzerinde ilaç satma suçunun işlendiği” iddiasıyla 6197 Sayılı Yasanın 25. Maddesini ve Türk Eczacıları Birliği Deontoloji Tüzüğü’ nün 8. Maddesini ihlal ettiği gerekçesiyle Türk Eczacıları Birliği Disiplin Yönetmeliği’ ne göre sanat icrasından men cezası başka bir deyişle meslekten men cezası vermektedir.

Öncelikle; suç, Suç, Türk Ceza Kanununda veya ceza hükmü içeren özel kanunlarda düzenlenen hukuka aykırı ve cezai yaptırıma bağlanmış eylemlerdir. “Piyasa fiyatının üzerinde ilaç satma” eylemi Türk Ceza Kanununda ve özel kanunlarda ceza olarak düzenlenmemiştir.

Takviye edici gıda; mineral, protein, karbonhidrat, lif, yağ asidi, amino asit gibi besin öğelerinden çeşitli formlarda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’ nın denetimine tabi olan ürünler olup ilaç değildir. Bu bağlamda; Sağlık Bakanlığı’ nın ilaçlarda yaptığı gibi “fiyat kararnamesi” anlamında bir düzenleme takviye edici gıdalarda söz konusu değildir. İlaçlar yalnızca eczanede satılabilirken takviye edici gıdalar internet ortamından marketlere kadar her yerde satılmakta ve her ortamda fiyatlar farklılık arz etmektedir. Çoğu inşa bu fiyatları “hepsi burada”, “trendyol” gibi online platformlardan sorgulamaktadır. Ancak piyasa fiyatının altında sunulan bu ürünler ne yazık ki “sahte, içeriği bozulmuş, uygun saklama koşullarında saklanmamış” ürünlerdir. Marketlerde satılan ürünler de nereden ne şekilde tedarik edildiği belli olmayan ürünlerdir. Eczaneler ise ürünlerin gerçek olduğunu, belli standartlarda tedarik etmek, saklama ve satmak zorunda olan sağlık kuruluşudur. Kişiler, aslında bu güveni satın almaktadırlar. İnternetten ya da başka bir ortamdan avantajlı diye piyasa fiyatının altında alınan sahte olan bu ürünler insan sağlığına zarar vermekte olup sabit bir fiyat zorunluluğu olmayan eczaneye gelip fiyat sorgulaması yapamazlar. Takviye edici gıda ürünleri, insanlara zorla satılmamakta olup eğer fiyatı yüksek geliyorsa bu ürünleri alıp almama noktasında serbesttirler.

Kaldı ki; takviye edici gıda ürünlerinin piyasa fiyatının üzerinde satıldığı sonucuna, nasıl ulaşılmıştır; tarafımızca anlaşılamamıştır. İddia içeriğinden piyasa denetimi gibi bir araştırma yapıldığını görmemekteyiz. Tedarikçi firma dahi “tavsiye edilen satış fiyatı” olarak bir belirleme yapmıştır. Bu belirleme kriteri çok önemlidir; zira, bu fiyat her eczanenin kendi ticari koşullarına göre değişmektedir. Bu nedenledir ki tedarikçi firma “tavsiye edilen fiyat” demektedir.

Hatta hastalar bu ürünlerin fahiş fiyatla satıldığı iddiasıyla Tüketici Hakem Heyete başvurmakta olup hakem heyetleri ve tüketici mahkemelerin bu taleplerini reddetmektedir. Mahkemelerin red gerekçesi çok önemlidir; serbest piyasa koşullarında takviye edici gıda ürünlerin daha az ya da daha fazla bedelle farklı satıcılarda satılmasının doğal olduğu, bu ürünlerin zorla satıldığına dair herhangi bir kanıtın bulunmadığı yahut ürünleri alırken satıcıya herhangi bir ihtirazi kaydın öne sürülmemiştir.

Sonuç olarak Eczacı Odaları ve TEB;  Türk Eczacıları Birliği Disiplin Yönetmeliği’ nin 15. Maddesi’ nin C-8 bendi ve 16. Maddesine dayanarak eczacı hakkında  sanat icrasından men cezası vermektedir.

10.12.2024 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan ve aynı tarihte yürürlüğe giren Türk Eczacıları Birliği Disiplin Yönetmeliği’ nin “disiplin cezalarını gerektiren fiil ve haller” başlıklı 15. Maddesinin Üç günden yüz seksen güne kadar sanat icrasından men cezası gerektiren fiil ve haller başlıklı C bendinin 8. Maddesi şu şekildedir:  Eczane eczacıları ve eczaneler adına internet sitesi açılması, internet üzerinden ilaç, ürün tanıtımı ve/veya satış yapılması, sosyal medya hesabı üzerinden ilaç, ürün tanıtımı ve/veya satış yapılması.” Eylemi Üç günden yüz seksen güne kadar sanat icrasından men cezasını gerektirmektedir, yönetmeliğe göre ancak eczacı tarafından internet sitesi açılmamış, internet üzerinden tanıtım yahut ilaç satılmamıştır. Bu nedenle iddia edilen somut olaya Türk Eczacıları Birliği Disiplin Yönetmeliği’ nin 15/8-C maddesi uygulama alanı bulmaz. Başka bir deyişle müvekkile “takviye edici gıda ürünlerini piyasa fiyatının üzerinde sattığı” iddiasıyla bu ceza verilemez.